glagoly iti, jasti, byti

Objasnienije

  1. Starosloviensky jezyk imaše mnogo nerednih glagolov i dvie systemie konjugacije: Glagoly tematične (s konjugacijej -ѫ, -ши, -т, ...) i glagoly atematične (s konjugacijej -м, -си, -т, ...). Ovu nerednost imajut takože vsi moderni slovienski jezyky i pogrehu se mnogo razlišajut jedin ot drugego. Napr. jest li v jednom jezyku glagol po vzoru atematičnem (např. karpatsko-slovienske píšem, píšeš, ...), rovny glagol jest v drugem jazyku po vzoru tematičnem (např. russke пишу, пишешь, ...). Novosloviensky jezyk jest ovu problemu otrešal podobno jako jazyk russky i imaje samo jedin univerzalny konjugačny vzor podobny staremu tematičnemu vzoru. To jest pričina, zašto vsi novoslovienski glagoly imajut samo jedin vzor (-u, -*š, -*, -*me, -*te, -ut, ...) i u glagolov, ktori v staroslovienskem jazyku biehu tematični (napr. staroslovienski dam, dasi jest novoslovienski daju, daješ, ...)

  2. V modernih slovienskih jezykah jest ještie velika razlika v nerednih glagolah. Napr. on jade = he eats, on ide = he goes, on je = he is se v rozličnih jezykah mete i prečaje. To jest pričina, zašto tuti tri najprečajušti glagoly imajut v novoslovienskem jazyku svoje neredni drug ot druga daleko otlučieni staroslovienski formy, ktori oslabivajut možnost jih pomiešenija:

Glagol              JASTI, JADANIJE                                            
                                                                               
                    infinitiv           jasti                                  
                    imperativ           jad-i!, jad-ime!, jad-ite!             
                    part. a. suč.       jad-uč-y, -a, -e    (prislovnik jaduč) 
                    part. p. suč.       jad-em-y, -a, -e                       
                    part. a. proš.      jad-avš-y, -a, -e   (prislovnik jadav) 
                    part. p. proš.      jad-an-y, -a, -e    (jadanije)         
                    s u š t e   v r e m e                                      
                    singular            plural              dual               
1. lico             jad-u               jad-eme             jad-evie           
2. lico             jad-eš              jad-ete             jad-eta            
3. lico             jad-e               jad-ut              jad-ete            
                    p r o š l e   v r e m e                                    
                    singular            plural              dual               
1. lico             jad-ah              jad-ahom            jad-ahova          
2. lico             jad-aše             jad-aste            jad-asta           
3. lico             jad-aše             jad-ahu             jad-aste           
                    L-participij        jad-l, -la, -lo, -li, -le              


Glagol              ITI, IDENIJE                                               
                                                                               
                    infinitiv           iti                                    
                    imperativ           id-i!, id-ime!, id-ite!                
                    part. a. suč.       id-uč-y, -a, -e     (prislovnik iduč)  
                    part. p. suč.       id-em-y, -a, -e                        
                    part. a. proš.      id-evš-y, -a, -e    (prislovnik idev)  
                    part. p. proš.      id-en-y, -a, -e     (idenije)          
                    s u š t e   v r e m e                                      
                    singular            plural              dual               
1. lico             id-u                id-eme              id-evie            
2. lico             id-eš               id-ete              id-eta             
3. lico             id-e                id-ut               id-ete             
                    p r o š l e   v r e m e                                    
                    singular            plural              dual               
1. lico             id-eh               id-ehom             id-ahova           
2. lico             id-eše              id-este             id-asta            
3. lico             id-eše              id-ehu              id-aste            
                    L-participij        iš-el, -la, -lo, -li, -le              


Glagol byti jest samo jedin novosloviensky glagol, ktory imaje svoje proste budušte vreme i svoj kondicijonal.
(Drugi glagoly tutoj glagol koristjut jako pomočny pro svoje budušte vremena i druge glagolne formy)

Glagol              BYTI, BYTIJE                                               
                                                                               
                    infinitiv           byti                                   
                    imperativ           bud-i!, bud-ime!, bud-ite!             
                    part. a. bud.       bud-uč-i, -a, -e                       
                    part. p. bud.       bud-em-y, -a, -e                       
                    part. a. suč.       suč-y, -a, -e       (prislovnik suč)   
                    part. p. suč.       jesm-y, -a, -e                         
                    part. a. proš.      byvš-y, -a, -e      (prislovnik byv)   
                    part. p. proš.      byt-y, -a, -e       (bytije)           
                    b u d u š t e   v r e m e                                  
                    singular            plural              dual               
1. lico             bud-u               bud-eme             bud-evie           
2. lico             bud-eš              bud-ete             bud-eta            
3. lico             bud-e               bud-ut              bud-ete            
                    s u š t e   v r e m e                                      
                    singular            plural              dual               
1. lico             jesm, su            jesme               jesvie             
2. lico             jesi                jeste               jesta              
3. lico             jest, je            sut                 jeste              
                    p r o š l e   v r e m e                                    
                    singular            plural              dual               
1. lico             bieh                biehom              biehova            
2. lico             bieše               bieste              biesta             
3. lico             bieše, bie          biehu               bieste             
                    L-participij        byl, -la, -lo, -li, -le                
                    k o n d i c i o n a l                                      
                    singular            plural              dual               
1. lico             byh                 byhom               byhova             
2. lico             bys                 byste               bysta              
3. lico             by                  byhu, by            byste              


Glagoly byti i glagol imati tvorjut semantičny dublet. Možeme sebie mysleti, že jedin jest pasivna forma ot vtorego. Napr. Petr imaje knigu. (aktivna forma) se može rečti jako Kniga jest Petra. (pasivna forma ot rovnego smysla)

Zato tu jest semantična podoba meždu pasivnimi participijami ot glagola imati i aktivnimi participijami ot glagola byti:

sučy = imajemy
byvšy = imany

I meždu aktivnimi participijami ot glagola imati i pasivnimi participijami ot glagola byti:

jesmy = imajučy
byty = imašy